“No significant learning can occure without relationship” James Comer
Interactief anticiperen
Stem af op het niveau van de leerling
Help kinderen hun eigen leraar te worden en kijk door de ogen van de leerling tijdens het lesgeven, geeft Hattie de leerkracht als tips. Ook stelt hij dat kinderen die zelfverantwoordelijk leren een leereffectiviteit van .76 oplevert (Uit leren zichtbaar maken met kennis over hoe wij leren).
The learning power teacher’s constant question:
How can I help develop the resilience, resourcefulness, reflectiveness and reciprocity of my students through explaining, commentating, orchestrating and modelling- in the context of this particular topic, with these particular resources and constraints?
Uit: Building Learning Power, G. Claxton.
Benjamin Bloom geeft in onderstaande taxonomie weer hoe leerlingen komen tot verschillende soorten leergedrag.
Kinderen moeten leren om zelf hun eigen leraar te worden (leren leren) en leerkrachten dienen de kinderen verschillende werkvormen aan te bieden zodat ze kunnen komen tot ‘hogere orde denkstrategieën’. Hoe bied ik onderwijs op maat en haal eruit wat erin zit bij elke leerling?
Verbaasd en ook verontwaardig was ik toen mijn zoon in zijn brugklasperiode vertelde dat de drie kinderen die misschien naar de havo mochten vooraan moesten zitten in de klas….. Laten we stellen dat deze docent zich in ieder geval bewust was van niveauverschillen in de klas.
Leren; wat werkt?
Het leren begint met begripsvorming, dan volgt het ontwikkelen van procedures; hoe pak ik dit op een goede manier aan? Bij deze fase is het aanleren van de basisstrategie van belang, vervolgens kunnen varia-strategieën worden ingezet. Daarna wordt geoefend tot automatisering en memorisering. Tot slot wordt het geleerde flexibel toegepast.
Leren moet betekenisvol zijn en start in de rekenles altijd met concreet materiaal. Het handelingsmodel geeft dit goed weer. Het informele handelen is de basis voor het functioneel gebruiken van rekenkennis en rekenvaardigheid. Het mentale handelen stuurt het denken aan. Door het verwoorden van de denkstappen krijgen kinderen grip op de lesstof. Lopen kinderen vast? Ga dan terug naar het ‘doen’.
Werken aan de groei mindset is een belangrijke voorwaarde om te komen tot leren. Maak fouten zou je kunnen zeggen en omarm het leerproces. Benoem hoe geweldig het is dat iedereen anders is en uniek, met sterkten en talenten. Het wordt voor de klas gewoon dat iedereen een eigen leerpad heeft en differentiatie nodig.
Interactief anticiperen
Stem af op het niveau van de leerling
Help kinderen hun eigen leraar te worden en kijk door de ogen van de leerling tijdens het lesgeven, geeft Hattie de leerkracht als tip. Ook stelt hij dat kinderen die zelfverantwoordelijk leren een leereffectiviteit van .76 oplevert (Uit leren zichtbaar maken met kennis over hoe wij leren).
The learning power teacher’s constant question:
How can I help develop the resilience, resourcefulness, reflectiveness and reciprocity of my students through explaining, commentating, orchestrating and modelling- in the context of this particular topic, with these particular resources and constraints?
Uit: Building Learning Power, G. Claxton.
Benjamin Bloom geeft in onderstaande taxonomie weer hoe leerlingen komen tot verschillende soorten leergedrag.
Kinderen moeten leren om zelf hun eigen leraar te worden (leren leren) en leerkrachten dienen de kinderen verschillende werkvormen aan te bieden zodat ze kunnen komen tot ‘hogere orde denkstrategieën’. Hoe bied ik onderwijs op maat en haal eruit wat erin zit bij elke leerling?
Verbaasd en ook verontwaardig was ik toen mijn zoon in zijn brugklasperiode vertelde dat de drie kinderen die misschien naar de havo mochten vooraan moesten zitten in de klas….. Laten we stellen dat deze docent zich in ieder geval bewust was van niveauverschillen in de klas.
Leren; wat werkt?
Het leren begint met begripsvorming, dan volgt het ontwikkelen van procedures; hoe pak ik dit op een goede manier aan? Bij deze fase is het aanleren van de basisstrategie van belang, vervolgens kunnen varia-strategieën worden ingezet. Daarna wordt geoefend tot automatisering en memorisering. Tot slot wordt het geleerde flexibel toegepast.
Leren moet betekenisvol zijn en start in de rekenles altijd met concreet materiaal. Het handelingsmodel geeft dit goed weer. Het informele handelen is de basis voor het functioneel gebruiken van rekenkennis en rekenvaardigheid. Het mentale handelen stuurt het denken aan. Door het verwoorden van de denkstappen krijgen kinderen grip op de lesstof. Lopen kinderen vast? Ga dan terug naar het ‘doen’.
Werken aan de groei mindset is een belangrijke voorwaarde om te komen tot leren. Maak fouten zou je kunnen zeggen en omarm het leerproces. Benoem hoe geweldig het is dat iedereen anders is en uniek, met sterkten en talenten. Het wordt voor de klas gewoon dat iedereen een eigen leerpad heeft en differentiatie nodig.
Interactief anticiperen
Stel eerst vast op welk niveau de kinderen zitten, ga op zoek naar de zone van de naaste ontwikkeling en sluit je les hierop aan. Hier start het anticiperen: aansluiten bij de voorkennis. Stel vervolgens een haalbaar doel. Bedenk welke stappen nodig zijn om dit doel te halen en bepaal de aanpak. Model de strategie en oefen dit met de leerlingen. Leren vindt plaats door sociale interactie. Daarom wordt het geoefende nogmaals met een maatje geoefend. Hierbij wordt hardop verwoord hoe het wordt aangepakt. De les wordt zelfstandig verwerkt, feedback gegeven op vragen en tot slot wordt geflecteerd op de les; op de voorkennis, het doel, de aanpak, het samenwerken, de vragen stellen etc.
“No significant learning can occure without relationship” James Comer
Gedurende het gehele leerproces is de leerkracht bezig om af te stemmen; is de uitleg duidelijk? Welke kinderen kunnen extra uitdaging aan en wie heeft ondersteuning nodig? Een goede afstemming zorgt voor de juiste keuzes qua differentiatie.
Leerproblemen
Zelfverantwoordelijk leren vermindert werkhoudingproblemen zoals faalangst, motivatieproblemen of concentratieproblemen enórm. De faalangstige of ongeconcentreerde leerling heeft houvast aan het voorspelbare, gestructureerde karakter van de les en de duidelijke, haalbare doelen. Motivatie groeit omdat het onderwijsaanbod passend wordt gemaakt en de leerling ruimte krijgt om zelf een aanpak te kiezen. De leerling heeft voldoende handvatten en is verantwoordelijk voor zijn eigen leerpad.
KIESblok is een didactisch instrument dat de fasen van de les ten eerste structureert en vervolgens grip geeft om hiervan af te wijken, zodat de afstemming van lesstof en niveau inzichtelijk is en optimaal verloopt. De methodiek van lerenleren@school werkt volgens directie instructie met de vlakken van het KIESblok als visuele ondersteuning. De leerlingen draaien het blok mee met de fasen van de les en vergroten interactief het inzicht hierin. Dit inzicht is nodig om later zelfstandig de fasen te kunnen doorlopen. Het KIESblok is het handvat tot zelfregulatie.
“Ik wil elke dag met KIESblok werken want dan let je beter op. Je kijkt naar het blok en ‘ping’ je weet weer waar je bent.”
Zodra de basisstrategieën worden beheerst is er ruimte voor differentiatie; de leerlingen gaan zelf de aanpak kiezen. Lukt dit goed, dan kunnen kinderen ook zelf doelen gaan stellen en vorm geven aan een zelfgestuurd project. Het KIESblok biedt ook hier de visuele ondersteuning en alle onderdelen komen terug: Voorkennis ophalen, doelen stellen, een aanpak zoeken en uitproberen (coöperatief), uitwerken van taken (zelfstandig), elkaar bevragen en tot slot reflecteren op alle onderdelen.
Kinderen werken dagelijks aan reflectie op de gestelde voorkennis, het lesdoel, de aanpak, het coöperatief werken, het vragen stellen en zelfstandig werken en stellen vervolgens zelf vast waar ze nog aan kunnen werken.
Het aanleren van reflectieve vaardigheden wordt visueel ondersteunt door de vlakken van KIESblok: Wat wist ik er al van ? (voorkennis), wat was mijn doel ?, hoe heb ik het aangepakt? (strategie), Hoe ging het coöperatief oefenen?, hoe ging het zelfstandig werken?, Heb ik vragen gesteld toen dit nodig was en wat worden mijn nieuwe aandachtpunten (doelen)?
Het werken met KIESblok start met het aanbieden van lesinstructie en wordt uitgebouwd naar zelfgestuurd leren. De visuele ondersteuning van het KIESblok, het actief anticiperen op de lesfasen en hierin de ruimte krijgen om zelf te leren maken dat kinderen leren om te leren.
“Het grootste plezier van mijn vak als leerkracht haal ik uit het zoeken naar de juiste afstemming, die uitdaging of ondersteuning. Het aanmoedigen om nét dat stapje meer te zetten!”
Blijf de leerlingen uitdagen en ondersteunen, spreek hoge verwachtingen uit en anticipeer elke keer weer!
“KIESblok is ontstaan omdat ik zag dat het afstemmen op niveaus in een klas van 29 leerlingen met één leerkracht schreeuwde om een praktisch inzetbaar leermiddel, dat leerkrachtinstructie visualiseert en kinderen aan zet zet in hun weg naar zelfregulatie: zodat elke leerling krachtig en effectief leert.
Erika Verdouw
Erika Verdouw, de bedenker van het KIESblok is werkzaam als groepsleerkracht en gedragsspecialist in Amersfoort. KIESblok is een initiatief van lerenleren@school.