Hoe maken we leren écht effectief?
Laat kinderen actief deelnemen aan het leerproces en leer hen leren, met KIESblok.
Dankzij de theorie van D.P. Ausubel realiseren we ons dat betekenisvol leren essentieel is. Ausubel wees ons ook op het belang van voorkennis activeren, zodat de nieuwe leerstof op de juiste ‘kapstok’ in ons brein terecht komt. In de zeventiger jaren ontdekte we het zelfstandig werken en werd het zelfstandig werken blokje ingevoerd. We weten nu m.n. door de neurowetenschap dat leervaardigheden stapsgewijs aangeleerd en ingeoefend moeten worden. Wat is er nodig om kinderen actief te laten leren leren?
Na de basisschool gaan kinderen huiswerk maken. Ze worden dan volledig teruggeworpen op de leervaardigheden die ze op de bassischool hebben geleerd. Alleen zelfstandig kunnen werken is niet genoeg, niet zonder leermotivatie en doelgerichtheid. Leerlingen worstelen vaak met de vraag: Waarom moet ik dit leren? Daarnaast is er geen overzicht en neemt de stress toe.
“Je maakt grote veranderingen door kleine stappen te zetten naar je doel. Het is neurologisch bewezen dat je door kleine stappen de automatische weerstand van je hersenen tegen nieuw gedrag kunt omzeilen. Hoe minder weerstand, hoe minder stress!”
Leren is een complete gebeurtenis, waarbij allerlei invloeden een rol spelen. Als leerkracht kan je je afvragen: beklijft het nu? “Snappen jullie het?” is niet de juiste vraag. Kinderen zeggen snel: “Ja!”, Je weet of ze het écht hebben begrepen als ze jou vertellen wát ze precies hebben geleerd. Hoe leerde ze, wat werkte en wat niet, dát is belangrijk om te weten. Neem de kinderen mee en laat hen leren van het leren.
Differentiatie geeft de leerkracht meer grip op het leerproces. De kinderen leren op eigen niveau en maken vragen die hierbij aansluiten. Methodieken staan vol sterren, die de moeilijkheidsgraad aanduidt. De kinderen kunnen hier zelf mee aan de slag. Hiervoor is wel een mate van zelfstandig kunnen werken nodig; dat kinderen hun aandacht kunnen ‘uitstellen’. Het zelfstandig werken vraagt inoefening en een leerkracht die dit stapsgewijs aanleert.
“Kan een kind zijn vraag even ‘parkeren’ en doorwerken aan een andere opdracht, omdat de leerkracht een groepje ondersteunt? Een belangrijke vaardigheid waar iedere ouder in de Lockdown tegenaan liep.”
Er is een voorspelbare structuur nodig als raamwerk voor het aanbieden van leervaardigheden. Eén die visueel wordt ondersteunt en steeds een handeling vereist, zodat het leerbewuste gedrag van kinderen toeneemt. Eén die betekenisvol leren ondersteunt en leren krachtig en efficiënt maakt. In dit format is het niet alleen voor leerlingen mogelijk om te leren leren, ook leerkrachten zullen met deze vaste structuur een kwalitatieve sterke instructie-les geven.
“KIESblok geeft mij meer grip. Ik zie direct of leerlingen actief meedoen en welke instructies ze evt. nodig hebben. Ze letten veel beter op en zijn meer betrokken, Juf Merle.”
“Metacognitie is een erg effectieve strategie. Als een taak ingewikkeld is, bepalen voornamelijk de metacognitieve vaardigheden en niet het intellectuele vermogen het leerresultaat.(Hattie, 2009).”
Breid het zelfstandig werken uit met betekenisvol en doelgericht leren door helder te stellen: Aan welk doel werk ik? Wat weet ik hier al van? Welke strategie is handig? Hoe pak ik dat aan? Welke vragen stel ik? Hoe kan ik iemand om hulp vragen? Hoe kan ik samenwerken? Hoe organiseer ik dat? Hoe kijk ik terug op het leren (reflecteren)? Hoe leer ik van mijn fouten en stel ik nieuwe doelen?
Het KIESblok leert kinderen deze vragen in elke instructie-les te stellen, met daarbij de ‘growth mindset’ centraal. Kinderen worden met hulp van het interactieve concrete materiaal gestimuleerd om structureel te leren leren. Ze draaien het blok mee met de fasen van het leerproces en slijpen leervaardigheden in. Ze leren de leervaardigheden die nodig zijn om betekenisvol, betrokken en gemotiveerd te leren. Ook als er sprake is van faalangst helpt de heldere structuur om het leren te overzien en stapsgewijs te doorlopen.
“Het KIESblok voorkomt werkhoudingproblemen zoals motivatie-problemen, concentratie-problemen en faalangst.”
De symbolen van het KIESblok op een rijtje:
“Het blok heeft zes kanten en bij elke stap die je in je hoofd maakt, draai je het blokje om. Ik vind het een fijne manier om mee te leren, Linda groep 5.”
KIESblok wordt geimplementeerd middels een E-learning. Je vergroot je kennis met drie krachtige modules. Elk vlak wordt onderbouwd en je vindt veel tips die direct toepasbaar zijn. Elke module duurt twee weken, waarin twee vlakken behandeld worden en in de klas ingezet. Tussentijds worden teamafspraken genoteerd. In zes weken werken kinderen en leerkrachten met het KIESblok.
Nieuw gedrag aanleren gaat niet zomaar. Kleine stapjes helpen, hebben we ontdekt. Het kan! Met het leermiddel KIESblok. Een duidelijke structuur en visuele ondersteuning gecombineerd met een handeling maken het mogelijk om leerstof écht te laten beklijven
Wilt u een Kick off- teambijeenkomst plannen met een onderwijsadviseur van KIESblok?
Mail naar info֎kiesblok.nl.
“KIESblok is ontstaan omdat ik zag dat het afstemmen op niveaus in een klas van 29 leerlingen met één leerkracht schreeuwde om een praktisch inzetbaar leermiddel, dat leerkrachtinstructie visualiseert en kinderen aan zet zet in hun weg naar zelfregulatie: zodat elke leerling krachtig en effectief leert.
Erika Verdouw
Erika Verdouw, de bedenker van het KIESblok is werkzaam als groepsleerkracht en gedragsspecialist in Amersfoort. KIESblok is een initiatief van lerenleren@school.